شیوه استفاده کودک از زبان و حرکتهای فیزیکی برای برقراری ارتباطهای کلامی و غیر کلامی یکی از بهترین نشانه هایاولیه ای است که می تواند اختلالات رشدی کودک مانند اوتیسم (Autism) را که ممکن است مانع رشد اجتماعی یا شناختی کودک شوند نشان دهد.
اختلالاتی مانند "اوتیسم" که اختلالات رشدی فراگیر نامیده می شوند، نتیجه مشکلات عصبی هستند که بر نواحی خاصی از مغز اثر می گذارند. اوتیسم یک نقص رشدی پیچیده است که ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای مبتلایان به این بیماری مشکل می کند.
این بیماری معمولا در سه سال اول زندگی ظاهر می شود و به دلایلی که هنوز مشخص نیست میزان شیوع آن در پسران چهار برابر دختران است. پیشرفتهای اخیر در تحقیقات مغزی نشان داده اند که محیط زیست بر روی مغز کودک اثر می گذارد. همچنین این تحقیقات بر اهمیت تشخیص و درمان زود هنگام تاکید می کنند:
زیرا مغز بر مبنای یک قاعده
معروف کار می کند که متخصصان آن را "یا از مغزت استفاده کن یا اینکه آن را
از دست می دهی" نامیده اند و در نتیجه تجربه های اولیه کودک می توانند
ساختار مغز او را شکل دهند؛ پس باید به محض اینکه متوجه شدید کودک شما به
کمک پزشک نیاز دارد فورا به دکتر مراجعه کنید. به غریزه خود اعتماد کنید و
اگر فکر می کنید که مشکلی وجود دارد با پزشک مشورت کرده یا به درمانگاههای
مخصوص درمان زود هنگام کودکان برای ارزیابی وضعیت کودک مراجعه کنید. موارد
زیر ممکن است نشانه های اولیه بروز تاخیر رشدی یا شناختی باشند.
سن نشانه
13 تا 18 ماهگی
* هنگام نگاه کردن به شما لبخند نمی زند یا نمی خندد.
* به طور مرتب سعی نمی کند تا از خودش صدایی دربیاورد.
* در هنگام حرف زدن صرفا از یک حرف بی صدا استفاده می کند نه بیشتر.
* چیزهایی را که برایش جذاب است به شما نشان نمی دهد یا به آنها اشاره نمی کند.
* نسبت به شنیدن اسم خودش واکنش نشان نمی دهد.
* نسبت به صداهای آشنا (صدای زنگ تلفن، صدای پدرش و...) پاسخی نمی دهد که نشانه شناختن این صداها باشد.
* هنگام ارتباط برقرار کردن با دیگران از حرکات اعضای بدن استفاده نمی کند (مثلا دستش را برای خداحافظی کردن تکان نمی دهد).
* نمی گذارد که شما بفهمید او چه چیزهایی را می خواهد یا نمی خواهد.
* در بازیهای گروهی شرکت نمی کند.
* حرکات دیگران را تقلید نمی کند و تلاش نمی کند که صداها یا آوازها را تقلید کند.
* با اسباب بازیهای متنوع (خانه سازی کتاب عروسک ماشین و...) بازی نمی کند.
19 تا 24 ماهگی
*
هنگام بازی کردن با دیگران رابطه برقرار نمی کند (مثلا چیزی را به بقیه
نشان نمی دهد، اسباب بازی را به دیگری نمی دهد و منتظر واکنش دیگران نمی
ماند).
* عکس افراد یا چیزهای آشنا را تشخیص نمی دهد (مثلا تلاش نمی کند آنها را با دست نشان بدهد یا با دیدن آنها سعی نمی کند حرف بزند).
* در بازیهایی که لازم است نقش کسی یا چیزی را بازی کند (مثلا در غذا دادن به عروسکهایش) شرکت نمی کند.
25 تا 30 ماهگی
* به داستانهای مصور گوش نمی دهد.
* عکسها را نام نمی برد.
* دستورهای ساده را رعایت نمی کند.
30 تا 36 ماهگی
* درباره تجربه های اخیر خود سوال نمی پرسد.
* حالت فیزیکی خود (مثلا گرسنگی یا درد) را بیان نمی کند.
* دستوراتی را که از دو یا سه بخش تشکیل شده باشند رعایت نمی کند.
* در بازیهای نمادین (مثلا استفاده از یک موز به جای تلفن یا یک آجر خانه سازی به جای ماشین) شرکت نمی کند.
* در تبادلهای کلامی کوتاه شرکت نمی کند و از زبان صرفا برای برآورده کردن نیازهایش استفاده می کند.
* برای حداقل 10 دقیقه توجهش را بر روی یک کار خاص متمرکز نمی کند.
آیا می دانید بازی های کودکان تاثیر بسیار زیادی بر هوش و استعداد آینده آنها خواهد داشت؟در این مقاله به شش نوع از این بازی ها می پردازیم
شن بازی
وسایل مورد نیاز:جعبه شن یا رفتن به کنار ساحل
روش انجام کار:کودک دستهایش را داخل
شن فرو میکند.وقتی خوب دستهایش پوشیده شد،از او بخواهید سعی کند تا
انگشتان دو دستش از زیر شنها همدیگر را بگیرند.همچنین از او بخواهید تا
دستهایش را در زیر شنها تکان بدهد.در مرحله بعد میتوانید روی پاهای او
را هم شن بریزید و همین فعالیت را با پاهایش انجام دهید.
اتوبوس،کشتی یا قطار
روش انجام کار:ممکن است برای عبور و
مرور در شهر از یک وسیله نقلیه خاص استفاده کنید و از شیوههای دیگر
استفاده نکنید.برای نمونه ممکن است با وسیله نقلیه شخصی به عبور و مرور
بپردازید.اگر چنین است،یک روز به همراه کودکتان از وسایلی که معمولا از
آنها استفاده نمیکنید (مثلا اتوبوسهای عمومییا مینیبوس) استفاده کنید
و گشتی در شهر بزنید. مطمئنا کودکتان از این سفر لذت بسیاری خواهد برد و
سفر فوق برای هر دوی شما آموزش پرباری خواهد بود.
ورزش کردن به همراه شعر خواندن
روش انجام کار:یک شعر جالب انتخاب
کنید.آن را با صدای بلند بخوانید.هر شعری برای خود حرکت، آهنگ،ریتم و
احساس دارد.در هر حال با کودک خود هنگام خواندن اشعار،حرکات جالبی به
تناسب شعر انجام دهید.
افکار روشن
روش انجام کار:با کودک تان دراز
بکشید و چشمهایتان را ببندید و به آرامی صحبت کنید.بگویید که ما هر دو
در سایه دراز کشیدهایم.سایهای که خیلی دلپذیر است.نفس عمیق بکشید و
احساس کنید در آرامش کامل هستید.تمام ناراحتیها و غم و غصههایتان را
بیرون بریزید.نفس کشیدن را با خوشحالی ادامه دهید.نفس کشیدن و به ذهن
آوردن افکار،احساسات خالص و بدون غم و غصه،افکار و احساسات ناخوشایند را
از ذهن تان بیرون میکند و باعث میشود مملو از احساس شادکامی شوید.به
این ترتیب،شما و فرزندتان،احساس نزدیکی بیشتری با هم خواهید کرد.
بریدن و چسباندن گلها
وسایل مورد نیاز:گلهای تازه،کتاب سنگین،مقوا،چسب،پلاستیک نازک سفید رنگ یا کاغذ سلفون، قیچی،روزنامه.
روش انجام کار:کتاب را باز کنید و
گلها را لای روزنامه،بین صفحههای کتاب قرار دهید.همه گلها را به همین
صورت بین صفحههای کتاب جای دهید.کتاب را ببندید و چند روز صبر کنید.وقتی
گلها خشک شدند،آنها را با دقت بردارید.پلاستیک را دو سانت بزرگتر از
مقوا ببرید.حالا گلها را روی مقوا بچسبانید و روی آن با پلاستیک بپوشایند
و دور آن را چسب بزنید.قسمتهای تا خورده و گوشه را صاف کنید تا گلها به
حالت طبیعی خود روی تابلو بمانند.
ابزار سادهای برای تولید صدا و ریتم
وسایل مورد نیاز:بطریهای پلاستیکی گردن باریک،برنج،لوبیا،ارزن،ماکارونی،نوار چسب.
روش انجام کار:بطریها را پر از
برنج،لوبیا،ماکارونی و ارزن کنید.در آنها را محکم با نوار چسب ببندید. با
نوار چسب برایشان دستگیره بسازید.بهتر است برای هر کودک دو عدد از آنها
تهیه کنید.حال اجازه دهید کودکان آنها را به دست بگیرند و تشویقشان کنید
تا با تکان دادن و به هم زدن دستها صدا تولید کنند.میتوانید با پخش یک
موزیک مفرح از کودکان بخواهید تا با تکان دادن بطریها صدا تولید کنند و
همراه آن حرکت کنند.
آیا می دانید بسیاری از غذاها هستند که سلامتی کودک شما را تهدید می کنند و حتی مادران از آنها آگاهی ندارند. دندان های کودک تا سن ۴ سالگی قادر نیست، مواد غذایی را کاملاً خرد کند، بنابراین مواد غذایی کوچک یا سفت را که جویدن آنها مشکل است به کودک ندهید ، زیرا ممکن است باعث خفگی او شوند.
امکان خفه شدن با مواد غذایی
دندان های کودک تا سن ۴ سالگی قادر
نیست، مواد غذایی را کاملاً خرد کند، بنابراین مواد غذایی کوچک یا سفت را
که جویدن آنها مشکل است به کودک ندهید ، زیرا ممکن است باعث خفگی او شوند.
بسیاری از غذاها می توانند باعث خفه شدن کودک شوند، مگر اینکه شکل و ترکیب
آنها را تغییر دهید. مثلاً کره بادام زمینی به تنهایی باعث خفگی خواهد شد،
ولی مخلوط کردن آن با شیر و یا مالیدن آن بر روی تکه ای نان تُست نه نان
معمولی ( که باعث می شود کودک خوب آن را بجَوَد ) امکان خفگی را کاهش می
دهد.
سوسیس، حبه های انگور و سایر
میوه ها و سبزی های خام بایستی به تکه های خیلی کوچک تقسیم شوند. تکه های
گرد سوسیس ، هویج و حبه های انگور به علت گرد بودن به راحتی باعث خفگی می
شوند.
کودک در هنگام غذاخوردن باید بنشیند، راه نرود یا ندود.
همیشه هنگام غذاخوردن کودک، کنار او باشید، چون در هنگام خفه شدن، کودک نمی تواند شما را صدا کند.
مواد غذایی زیر باعث خفگی می شوند، مگر اینکه شکل آنها را تغییر دهید :
سوسیس
تکه های بزرگ گوشت
ماهی استخوان دار
کره بادام زمینی
آجیل
میوه های سفت مثل سیب خام
حبه های انگور
سبزیجات سفت مثل هویج
حبوبات
آب نبات های سفت یا کوچک
آدامس
ذرت بو داده
خرابی و پوسیدگی دندان ها
غذاهای کربوهیدرات دار ( شیرین ) که
به سطح دندان می چسبند ، به راحتی باعث پوسیدگی دندان می شوند. کودک بعد
از مصرف اینگونه غذاها باید دهان خود را با آب بشوید یا دندان های خود را
مسواک کند تا امکان خرابی دندان کاهش یابد. نگذارید کودکتان مُدام چیزی
بخورد یا نوشیدنی شیرین بنوشد تا زمان تماس مواد غذایی با دندان ها کاهش
پیدا کند. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، کودک بایستی مواد فلوراید دار
استفاده کند. از ۶ ماهگی تا ۶ سالگی، اگر آب محل زندگی کودک کمتر از ۳/۰
PPM فلوراید دارد، باید یک محلول فلوراید دار اضافی مصرف کند.
یبوست
این مشکل در بین کودکان شایع است.
اگر رژیم غذایی کودک دارای فیبر کافی متناسب با سن او باشد، از یبوست
جلوگیری می شود. به همراه فیبر غذایی ، باید به مقدار کافی آب و مایعات
نیز مصرف شود.
تعدادی از مواد غذایی که برای رفع یبوست مناسب هستند شامل :
▪ آلوی پخته
▪ انجیر تازه یا خیسانده در شیر یا به شکل کمپوت و مربای انجیر
▪ خاکشیر
▪ گلابی با پوست
▪ آناناس
▪ انواع برگه میوه ها مثل خیسانده برگه هلو یا زردآلو
▪ خشکبار مثل انجیر خشک ، آلوی خشک و کشمش
▪ آب پرتقال
▪ انگور
▪ تمشک
▪ طالبی
▪ روغن زیتون
▪ پیاز پخته
▪ تره
▪ چغندر
▪ گوجه فرنگی
▪ شاه توت رسیده
▪ توت فرنگی
▪ خربزه
▪ خوردن سیب با پوست به هنگام خواب و خوب جویدن آن
▪ نان سبوس دار و حبوبات مخصوصاً لوبیا.
چاقی
کاهش وزن در کودکان چاق ۲ تا ۷ ساله
توصیه نمی شود، زیرا کودک برای رشد و تکامل طبیعی نیاز به دریافت کافی
مواد مغذی دارد و در صورت کم خوری ممکن است دچار کمبود مواد مغذی شود. اگر
کودک دچار اضافه وزن است، بایستی در همان وزن باقی بماند تا به اندازه
کافی قدش رشد کند و بعد از اِتمام دوران بلوغ رژیم بگیرد. فعالیت بدنی کم،
اصلی ترین عامل بروز چاقی در کودکان است. روزانه حداقل ۶۰ دقیقه تحرک بدنی
برای کودک لازم می باشد.
برای جلوگیری از چاقی :
▪ کودک نباید پرخوری کند.
▪ کودک خود را وادار به غذا خوردن نکنید.
▪ وعده های غذایی و میان وعده ها را سرساعت معین در هر روز به او بدهید.
▪ مقدار کافی و مناسب از واحدهای غذایی را مصرف کنید.
▪ میان وعده ها را با دقت تمام انتخاب کنید تا پرکالری و فاقد ارزش غذایی نباشند.
▪ مصرف آب میوه ها را کاهش دهید، زیرا هر چند که دارای مواد مغذی هستند، کالری زیادی نیز دارند.
▪ به عنوان جایزه به کودکتان مواد خوراکی پُرکالری ندهید.
▪ کودک خود را تشویق کنید تا روزانه فعالیت بدنی داشته باشند.
▪ سعی کنید بچه ها کمتر وقت خود را صرف تماشای تلویزیون و بازی با کامپیوتر کنند.
پژوهشگران آمریکایی دریافتند که حتی رویا دیدن نیز آموخته می شود به طوری که کودکان از سن پنج سالگی خواب دیدن را یاد می گیرند.
محققان دانشگاه ویکونسین در مدیسون
در تحقیقاتی که درباره ماهیت رویاها انجام دادند کشف کردند که قبل از
پردازش صحنه های غنی از حرکات، رنگها، تعاملات و احساسات در خواب، یک کودک
باید توانایی شناختی و تصورات خود را توسعه دهد. این پدیده در حدود 7
سالگی به تکامل می رسد.
یک روانشناس آمریکایی در دهه های
80 و 90 برای درک پدیده خواب دیدن، کودکان را تمام شب در لابراتوار خود
بیدار کرده و حرکات چشم آنها را کنترل می کرد. نتایج بررسیهای وی نشان داد
در حالی که بزرگسالان اگر در مدت REM (حرکات سریع چشم) از خواب بیدار شوند
می توانند صحنه های عجیبی را که در خواب دیده اند به یاد آورند تنها 20
درصد از کودکان می توانند خواب خود را تعریف کنند.
اکنون محققان آمریکایی در
تحقیقات جدید خود نشان دادند که کودکان تا قبل از سن مدرسه به سختی می
توانند حرکت و یا چرخش اجسامی را که در خواب دیده اند به یاد آورند و با
توسعه ناقص تصورات به خصوص تصورات دیداری و فضایی مواجهند.
براساس گزارش لارپوبلیکا، به
گفته این دانشمندان رویاها همراه با کودکان رشد می کنند. تا 5 سالگی صحنه
ها و شخصیتها بی حرکت و ثابت هستند. در رویا یک حیوان و یا آرزوی خوردن یک
غذا دیده می شود. احساسات خاموشند و تعاملات میان افراد وجود ندارد.
خاطرات روزانه در طول خواب تکرار نمی شوند و کودکان هرگز صحنه های خشن،
موقعیتهای ناخوشایند، ترس و دیگر احساسات را در رویاهای خود نمی بینند.
از سن 5 سالگی به بعد، رویاها
شروع به بافته شدن می کنند اما هنوز بسیار خام هستند. شخصیتها حرکت کرده و
چند کلمه نیز میان خود مبادله می کنند اما بسامد وقوع صحنه های خواب بسیار
پایین است. ولی از 7 سالگی به بعد کودکان نیز همانند بزرگسالان در خواب
خود قادر به درک احساسات، ترس، لذت بردن و حرکت کردن شده و صحنه های
خوابهای آنها رنگی می شود.
منبع سایت بیتوته
توصیه های لازم در مورد شیرخواران زیر 6 ماه که دچار کندی و یا وقفه رشد هستند. دفعات شیردهی را بیشتر کنید.
وضعیت شیردادن را اگر درست نیست اصلاح کنید و اگر درست است در وضعیتهای مختلف شیر بدهید.
سعی کنید حتماً قسمت آخر شیر را که چربی بیشتری دارد به شیرخوار بدهید و
اگر او نمی تواند همه پستان را تخلیه کند قسمت آخر شیرتان را بدوشید و با
قاشق یا فنجان یا قطره چکان به او بدهید .
اگر شیرخوار قبل از تخلیه کامل پستان ، آنرا رها کرد او را به پستان دیگر
بگذارید و اینکار را چند بار تکرار کنید تا با تحریک پستانها، شیر بیشتری
تولید شود و حداقل یکی از پستانها را در حد امکان ، خالی کند.
از دادن آب و آب قند و گول زنک(پستانک) به شیرخوار پرهیز کنید.
گاهی شیرنخوردن شیرخوار به دلیل زمان بازیگوشی و کنجکاوی و تلاش او برای
شناخت اطرافیان است که در نتیجه موجب می شود که شیر کمتری بخورد . اگر او
پستان را نمی گیرد ، شیرتان را بدوشید و در هر فرصتی که آمادگی دارد و از
جمله مواقعی که خواب آلود است به او بدهید.
تحت تاثیر صحبت اطرافیان که شیر شما کافی نیست قرار نگیرید و اعتماد به نفس داشته باشید.
برای جاری شدن شیر سعی کنید آرامش و استراحت بیشتری داشته باشید.
مراقب تغذیه کافی و استراحت خود باشید.
فراموش نکنید که در این دوران شما نباید رژیم لاغری بگیرید زیرا اینکار می تواند بر رشد کودکتان اثر سوء بگذارد.
سعی کنید خودتان ریشه یابی کرده و رفع مشکل نمایید مثلاً گاهی گرفتاری ها و مشغله زیاد مادر ، او را از تغذیه مناسب کودک غافل می کند و یا به دلیل فراهم نبودن شرایط روحی و روانی خاص مادر، تغذیه کودک تحت تاثیر قرار می گیرد.
اگر همه تمهیدات فوق را به مدت 15 روز به کار بستید و با مراجعه به پزشک
یا مراکز بهداشتی درمانی مشخص شد که باز هم وزن کودک شما فرقی نکرده است و
پزشک اطمینان حاصل نمود که کودک بیمار نیست در این صورت:
در مورد شیرخواران زیر 4 ماه: در
صورت امکان از شیر دایه و در صورت عدم دسترسی به شیر دایه، با تجویز پزشک،
شیر مصنوعی ( شیرخشک) را به عنوان کمک به شیر مادر ، برای او شروع کنید
ولی دقت کنید که این شیر را بلافاصله بعد از تغذیه با شیر مادر و آن را
فقط با قاشق یا فنجان به او بدهید نه با بطری.
در مورد شیرخواران 4 تا 6 ماهه:
می توانید غذای کمکی را شروع کنید و اگر رشد او باز هم بهتر نشد ممکن است
لازم باشد علاوه بر شیر مادر از شیر مصنوعی هم استفاده کنید. به خاطر
داشته باشید که از دادن شیر پاستوریزه، در زیر یکسالگی باید اجتناب نمایید.